Terugname en Ecodesign

Het belang van terugname in circulair ontwerp

Circulair ontwerp, ook wel bekend als circulaire economie of cradle-to-cradle ontwerp, is gericht op het elimineren van afval en dus het bevorderen van duurzaamheid door producten en materialen in een continue kringloop te houden. In tegenstelling tot het lineaire 'take-make-dispose'-model, waarbij producten worden geproduceerd, gebruikt en uiteindelijk weggegooid, streeft circulair ontwerp naar oneindig hergebruik. Aan dit proces kleven een aantal uitdagingen zoals het scheiden van materialen en regeneratie van deze materialen. Van regeneratie is sprake als een materiaal (oneindig) hergebruikt kan worden zonder kwaliteitsverlies. Dit brengt ook een technologische uitdaging met zich mee aangezien bij reguliere recycling vaak kwaliteitsverlies optreedt. Circulaire regeneratie is dan ook als het ware een gouden standaard voor recycling.


Bij volledige circulariteit spreken we dus van een gesloten systeem. Hiermee is het belang van terugname meteen duidelijk. Op het moment dat producten niet terug worden genomen, vervalt de ambitie van een gesloten systeem. In dit geval belandt een materiaal in de reguliere stroom van afvalverwerking. Deze manier van verwerking is niet toegespitst op circulariteit. Het najagen van circulariteit in conventionele afvalverwerking is enorm uitdagend, zo niet onmogelijk. Er zijn namelijk een aantal obstakels. Zo kent elk materiaal zijn eigen manier van verwerking, wat betekent dat alle inkomende materialen perfect gescheiden dienen te worden om vervolgens afzonderlijk op unieke manieren geregenereerd te worden. Dit is praktisch een onmogelijke opgave.

Door producten terug te nemen kunnen we garanderen dat afval gescheiden blijft. Vervolgens kan verantwoordelijkheid genomen worden voor de regeneratie van een product. Regeneratie is op deze manier gegarandeerd. Een product dient dan wel ontworpen te zijn voor regeneratie, dit is een aspect van ecodesign. Alle producten van New Weave voldoen aan deze criteria.

Wat is ecodesign? Duurzaamheid als startpunt voor New Weave

In het kort wil ecodesign zeggen dat een milieugerichte productontwikkeling centraal staat. Aangezien circulariteit een basisvoorwaarde is voor alle producten New Weave, worden al onze producten ontworpen met het ‘einde in gedachten’. Oftewel, met een plan voor het product bij het einde van het leven, met als doel volledige recycling zonder kwaliteitsverlies.

Duurzaamheid is het uitgangspunt voor elk ontwerp van New Weave. Maar wat betekent duurzaamheid voor ons precies? Duurzaamheid is geen beschermd begrip en we zien dan ook dubieuze duurzaamheidsclaims op veel plekken opduiken. Vaak zijn deze op een wijze geformuleerd dat deze zeer aantrekkelijk klinken voor consumenten, maar wanneer we deze claims tegen het licht houden, blijken ze vaak niet meer dan een loze belofte.

In dit artikel gaan we wat dieper in op wat duurzaamheid voor New Weave betekent en hoe we dit toepassen op onze producten.

Duurzaamheid als modewoord, greenwashing of groenwassen

Duurzaamheid veinzen is populair; het aantal bedrijven dat duurzaamheid propageert is in de laatste jaren enorm gestegen. Natuurlijk zijn niet alle bedrijven even effectief in hun duurzaamheidsstreven, maar alleen het feit al dat duurzaamheid een prominent thema is geworden, laat zien dat het belangrijk wordt geacht. Dit is de basis voor verandering, en zal op de langere termijn dan ook tot positieve resultaten leiden.

Ook zijn er bedrijven die tegen beter weten in duurzaamheid propageren, terwijl hiervan feitelijk niet of nauwelijks sprake is, dit wordt ook wel groenwassen, of greenwashing, genoemd. Verderop in dit artikel geven we enkele voorbeelden van discutabele duurzaamheidsclaims. De EU concludeert na een screening van duurzaamheidsclaims in de textiel-, kleding- en schoenensector dat 39% van de duurzaamheidsclaims onjuist of misleidend is (Link). Het gevolg van een dergelijke misleidende claim is dat ‘mensen producten kopen die minder duurzaam zijn dan zij denken, aangezien beweringen worden gedaan over bepaalde kenmerken van textielproducten die in werkelijkheid geen aanzienlijke milieuvoordelen hebben.’

Voorbeelden van onduidelijke of misleidende duurzaamheidsclaims:

Duurzaam – Zonder duidelijke omschrijving wat deze duurzaamheid inhoudt, is duurzaamheid een loze claim

Recyclebaar – In theorie is het (deels) recyclebaar, maar wie neemt hiervoor de verantwoordelijkheid? De kans op recycling is klein, de mate van recyclebaarheid onduidelijkheid en de verantwoordelijkheid voor recycling wordt afgeschoven.

Gemaakt van gerecycled materiaal – Onduidelijk hoeveel gerecycled materiaal is gebruikt en wat de oorsprong hiervan is. Er wordt geen rekening gehouden met deconstructie voor einde van leven, dus een volgende recycling. Ook zegt het niets over de aanwezigheid van schadelijke stoffen na recycling. Een goed voorbeeld hiervan is gerecycled PET, dat het zware metaal antimonium bevat.

Gemaakt van natuurlijk materiaal – Onduidelijk hoeveel natuurlijk materiaal wordt gebruikt en de impact van de winning van deze natuurlijke materialen. Bont is bijvoorbeeld ook een natuurlijk materiaal maar niet bepaald duurzaam te noemen. Ook sluit deze claim geen gevaarlijke toevoegingen aan deze natuurlijke materialen uit. Zoals bijvoorbeeld bleekmiddel aan wol of verfstoffen op basis van chroom. Een natuurlijk materiaal is in de regel ook circulair, aangezien het biologisch afbreekbaar kan zijn. Maar als er schadelijke toevoegingen in het product zijn gebruikt, vervalt deze potentie. In veel gevallen is het product zelfs significant schadelijk. Bijvoorbeeld als er gebruikt is gemaakt van bepaalde verfstoffen, coatings of andere behandelingen.

Duurzaamheid voor New Weave, een raamwerk

New Weave hanteert een raamwerk voor het beoordelen van duurzaamheid van het product, in ons geval dus het textiel. Daarbij dient opgemerkt te worden dat het product zelf niet het enige is dat een impact veroorzaakt. Ook bijvoorbeeld levering of huisvesting hebben een impact, maar vallen buiten dit raamwerk.

New Weave beoordeelt duurzaamheid op basis van vier aspecten: grondstofwinning, het productieproces, toevoegingen en het plan voor het einde van het leven. Dit laatste aspect speelt een cruciale rol in circulariteit.

Lees meer over deze criteria:

Grondstofwinning

Het eerste criterium is het proces van het winnen van grondstoffen die in het product zijn verwerkt. Een voorbeeld van een negatief effect is de vernietiging van leefgebieden. Voor het winnen van grondstoffen worden vaak grote delen land aangetast. Dit kan leiden tot het vernietigen of verstoren van ecosystemen.

Andere belangrijke potentiële negatieve aspecten omvatten vervuiling van water of lucht. Maar ook de behandeling van dieren en mensen die betrokken zijn bij het extractieproces zijn belangrijke factoren bij de beoordeling van de duurzaamheid.

Het winnen van grondstoffen is het eerste proces in de levenscyclus van een eindproduct dat impact genereert. Vaak speelt dit proces zich buiten het zicht of weten af van een consument, waardoor het zich lastig laat beoordelen.

De producten van New Weave zijn volledig gemaakt van ECONYL®, een bijzonder garen dat volledig wordt vervaardigd uit afval. Voor dit garen bestaat een EPD, wat staat voor 'European Product Declaration'. In dit document staat op een nauwkeurige en gestandaardiseerde manier de milieu-impact beschreven van extractie tot het einde van het leven. De EPD van ECONYL®.

Productieproces

Ook het productieproces heeft impact op de duurzaamheid van een product. Overwegingen omvatten water- en energiegebruik, generatie van afval en het beleid omtrent verantwoord ondernemen richting werknemers en andere belanghebbenden.

De vloerkleden van New Weave worden bewust geproduceerd in Europa, namelijk in België. Op deze manier hebben we goed zicht op de werkomstandigheden. Deze voldoen aan alle Europese normen.

Voor de productie van de vloerkleden van New Weave wordt geen water gebruikt. Ook wordt voor een groot deel gebruik gemaakt van groene energie. We werken momenteel aan gedetailleerde rapportage.

Bij de productie van de vloerkleden van New Weave is het concept afval volledig geëlimineerd. De vloerkleden bestaan namelijk voor 100% uit ECONYL®, dat volledig en oneindig recyclebaar is. Al het afval dat gegenereerd wordt tijdens het productieproces maakt deel uit van het regeneratieproces.

Toevoegingen

Toevoegingen zijn stoffen die worden toegevoegd om de eigenschappen van een product te veranderen of te verbeteren. Sommige toevoegingen kunnen essentieel zijn voor de productie of kwaliteit van een product, anderen worden toegevoegd enkel voor esthetische redenen.

Het gebruik van toevoegingen kan bevorderlijk zijn, echter kunnen ze ook een schadelijke bijeffecten veroorzaken voor het milieu of gezondheid van mensen. De effecten kunnen veroorzaakt worden tijdens het productieproces of tijdens het gebruik van het product.

Daarnaast kunnen toevoegingen ook een (zeer) negatieve impact hebben op de mogelijkheid tot recycling of regeneratie. Wanneer toevoegingen niet gescheiden kunnen worden van het hoofdmateriaal kunnen ze ervoor zorgen dat dit materiaal niet of maar gedeeltelijk geregenereerd kan worden. Materialen waar dit probleem zich voordoet worden ook wel 'monstrous hybrids' genoemd.verliest het dus zijn circulaire waarde. Daarnaast ontstaan ook vaak reststromen doordat de toevoegingen zelf vaak niet recyclebaar zijn.

Plan einde leven

Circulariteit, in theorie, is oneindig hergebruik. Het ontwerp afstemmen op hergebruik is dan ook de eerste stap in het ontwerpproces. Hierbij zijn een aantal factoren van belang, namelijk constructie, materiaalgebruik en terugname- en regeneratieproces.

Constructie is belangrijk omdat een object zo gemaakt dient te worden dat materialen aan het einde van het leven eenvoudig gescheiden kunnen worden. Het moet dus mogelijk te zijn een object te demonteren. Het kan zo zijn dat het helemaal niet mogelijk is om materialen te scheiden, in een dergelijk geval kan het voorkomen dat een regenereerbaar materiaal geen nieuw leven kan krijgen. Deze constructievormen worden ook wel 'monstrous hybrids' genoemd. Een voorbeeld hiervan zijn chipszakken die bestaan uit een plastic buitenkant en een aluminium binnenlaag.

De materialen die hiermee gescheiden worden, dienen dan wel geschikt te zijn voor recycling, of beter nog, regeneratie. Daarom is materiaalgebruik zeer belangrijk. Niet elk materiaal kan momenteel op deze manier ingezet worden.

Toevoegingen, zoals eerder beschreven, kunnen schadelijk zijn, maar kunnen daarnaast ook regeneratie belemmeren. Als deze toevoegingen niet gescheiden kunnen worden kunnen deze de effectiviteit van regeneratie aantasten of zelf waardeloos maken. Neem bijvoorbeeld wol, een perfect biologisch afbreekbaar materiaal en daarmee zeer geschikt voor circulariteit. Echter, indien deze wol wordt bewerkt met bijvoorbeeld bleekstoffen, wordt het wol schadelijk voor het milieu tijdens afbraak. Toevoegingen aan materialen zijn zeer veelvoorkomend, hebben hun waarde maar kunnen ook op meerdere vlakken schadelijk zijn. Het vermijden van het gebruik van toevoegingen is vaak een enorme uitdaging bij circulair ontwerp.

Als aan al deze onderdelen is voldaan, dan dient het regeneratieproces natuurlijk wel plaats te vinden. Er moet een duidelijk plan zijn voor het einde leven van een object, en er dient verantwoordelijkheid genomen te worden voor terugname en het regeneratie- dan wel recyclingsproces. Dit wordt ook wel EPR of UPV genoemd, naar ‘Extended Producer Responsibility’ of ‘Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid’.

New Weave

New Weave streeft ernaar de concepten in dit artikel zo goed als mogelijk in acht te nemen bij het ontwerpen van producten. Onze eerste Circular 1 collectie, is gemaakt van 100% ECONYL®, een uniek materiaal dat niet alleen volledig vervaardigd is uit geregenereerd nylon, maar ook zelf oneindig regenereerbaar is zonder kwaliteitsverlies.

Door dit materiaal te combineren met innovatie van een moderne weeftechniek hebben we de noodzaak voor toevoegingen die regeneratie belemmeren geëlimineerd. Het resultaat is een vloerkleed dat niet alleen uit volledig geregenereerd materiaal bestaat, maar zelf ook oneindig geregenereerd kan worden. Wij nemen onze producten terug bij het einde leven om deze regeneratie te garanderen.